Phân loại các loại van bướm inox phổ biến hiện nay

Phân loại các loại van bướm inox phổ biến hiện nay giúp người dùng, kỹ sư và đơn vị thiết kế đường ống dễ dàng lựa chọn đúng chủng loại phù hợp với môi trường và yêu cầu vận hành. Van bướm inox được chia thành nhiều dạng dựa trên cấu tạo điều khiển (tay kẹp, tay quay, khí nén, điện), kiểu kết nối (wafer, lug, mặt bích) hoặc vật liệu làm kín (EPDM, PTFE, NBR…).
Mỗi loại mang ưu – nhược điểm riêng về độ kín, lực vận hành và khả năng chịu môi trường. Việc hiểu rõ đặc điểm từng dòng van là cơ sở để lựa chọn chính xác, đảm bảo độ bền thiết bị và hiệu suất toàn hệ thống.

1) Tổng quan van bướm inox trong công nghiệp

• Vật liệu lõi: Inox 304 (kinh tế cho nước/hóa chất nhẹ) hoặc inox 316 (kháng Cl⁻, ưu tiên ven biển/độ mặn).
• Seat (gioăng làm kín):
  • EPDM: nước, nhiệt trung bình → đàn hồi tốt, mô-men thấp.
  • PTFE: hóa chất nhẹ/nhiệt cao → trơ hóa học, ma sát thấp.
• Dải tham chiếu thường gặp (tùy series & hãng):
  • DN: ~DN50 → DN500.
  • PN/CLASS: PN10–16 (CL150) đến PN25–40 (CL300) với cấu hình tăng cường.
  • Nhiệt: EPDM ≈ −10…120°C; NBR ≈ −10…100°C; PTFE ≈ −20…200°C.

Khi nào van bướm inox “đáng tiền” nhất?

• Tuyến có lưu lượng lớn – cần đóng/mở nhanh, không đòi hỏi đặc tính tuyến tính chặt như van cầu.
• Hệ thống muốn nâng cấp tự động hóa (khí nén/điện) nhưng giữ chi phí lắp đặt gọn.

Quick-check (chọn vật liệu/seat):

• Nước sạch/tiện ích → 304 + EPDM.
• Hóa chất nhẹ/dung môi → 304/316 + PTFE.
• Gần biển/Cl⁻ cao → 316 + PTFE/EPDM theo nhiệt.

2) Phân loại theo cơ cấu điều khiển (actuator)

Chọn actuator dựa vào mô-men yêu cầu, tốc độ đáp ứng, độ chính xác và mức tự động hóa.

2.1) Tay gạt (Lever) – nhanh, gọn cho DN nhỏ

• Bản chất: lực tay trực tiếp; có khấc khóa nhiều góc mở.
• Điểm mạnh: rẻ – nhẹ – lắp nhanh – thao tác tức thì.
• Giới hạn: hợp DN nhỏ ~DN50–DN150; DN lớn → lực tay tăng, dễ mòn cơ cấu.
• Ứng dụng tiêu biểu: nhánh phụ nước/khí nén, PCCC, khu vực thao tác thủ công.
• Mẹo kỹ sư: nếu cần tiết lưu tương đối, dùng đĩa/seat chất lượng + notch chuẩn để giữ góc ổn định.

2.2) Tay quay hộp số (Gear/Handwheel) – nhẹ lực, điều tiết mượt

• Bản chất: vô lăng + hộp số giảm tốc tăng mô-men; đóng/mở mượt, giảm water-hammer.
• Điểm mạnh: chính xác hơn lever; phù hợp DN lớn ~DN200–DN800.
• Đánh đổi: cồng kềnh hơn, cần không gian; chi phí cao hơn lever.
• Ứng dụng: đường ống trung tâm, trạm bơm, xử lý nước, lò hơi/dầu nhiệt.
• Khuyến nghị: DN≥300 ưu tiên gear để bảo vệ trục/ổ trục/seat.

2.3) Điều khiển điện (Electric) – chính xác, dễ tích hợp

• Bản chất: actuator điện ON/OFF hoặc Modulating (4–20 mA / 0–10 V), phản hồi vị trí, cảnh báo lỗi; tích hợp PLC/SCADA dễ dàng.
• Điểm mạnh: điều khiển từ xa, độ chính xác cao, thích hợp điều tiết tuyến tính.
• Đánh đổi: giá cao hơn; yêu cầu nguồn điện & cấp IP phù hợp; tốc độ chậm hơn khí nén (≈ 5–20 s/chu trình).
• Ứng dụng: phối trộn F&B, nước siêu sạch, HVAC, hóa chất cần kiểm soát lưu lượng.
• Khi chọn: xác minh mô-men ra của actuator ≥ mô-men van ở ΔP cực đại và nhiệt cao nhất.

2.4) Điều khiển khí nén (Pneumatic) – tốc độ rất cao, duty nặng

• Bản chất: dùng khí 4–8 bar; tác động đơn (spring return) hoặc tác động kép (double acting).
• Điểm mạnh: rất nhanh (thậm chí <1–2 s), tin cậy, chịu chu kỳ ON/OFF dày; an toàn ở khu vực dễ cháy nổ (không điện tại vị trí).
• Đánh đổi: cần hạ tầng khí nén + phụ trợ (bộ lọc, van điện từ, bộ định vị).
• Ứng dụng: dược – đồ uống – hóa chất, liên động an toàn, shut-off khẩn.
• Khi chọn:
  • Spring return cho kịch bản failsafe (mất khí → về đóng/mở định sẵn).
  • Double acting khi cần mô-men hai chiều lớn, chu kỳ dày, tiết kiệm khí.
  • Xác nhận Cv/Kv & ΔP để sizing actuator đúng mô-men.

3) Phân loại theo kiểu kết nối (Wafer / Lug / Flanged)

Mục tiêu của phần này: chọn đúng kiểu kết nối để đảm bảo độ cứng cụm, kín khít dài hạn, an toàn bảo trì và chi phí hợp lý.

3.1) Wafer (kiểu kẹp giữa hai bích)

• Bản chất: thân van kẹp giữa hai mặt bích; bulông đi xuyên bích–bích, thân van không giữ bulông.
• Điểm mạnh:
  • Gọn – nhẹ – face-to-face ngắn → lắp nhanh, tối ưu không gian.
  • Chi phí mua/lắp thấp, phù hợp dự án nhiều điểm lắp.
• Giới hạn:
  • Không đáp ứng dead-end (cô lập một phía) → không tháo được từng bên ống khi bảo trì.
  • Nhạy cảm căn tâm và độ phẳng bích; siết không đều dễ mài seat/cạ đĩa.
• Khi nên dùng:
  • DN nhỏ–trung (~DN50–DN300), PN trung bình (PN10–PN16), tuyến ít rung.
  • Nước sạch, khí nén, hóa chất nhẹ; ưu tiên EPDM (nước) hoặc PTFE (hóa chất).
• Khi không nên dùng: Yêu cầu cô lập nhánh, tuyến rung/giãn nở lớn, PN cao, DN trung–lớn.

3.2) Lug (thân có tai bích ren)

• Bản chất: thân có các tai ren (lug); bulông bắt độc lập từng phía bích.
• Điểm mạnh:
  • Cho phép dead-end theo PN/T nhà sản xuất → tháo một phía để bảo trì nhánh.
  • Linh hoạt vận hành mạng phân nhánh; an toàn cô lập từng đoạn.
• Đánh đổi:
  • Trọng lượng và chi phí cao hơn wafer; cần kiểm soát moment siết đều từng tai.
• Khi nên dùng:
  • Hệ thống có nhiều nhánh, cần bảo trì cục bộ thường xuyên.
  • PN nhỉnh hơn wafer; DN nhỏ–trung đến trung–lớn tùy series.
• Khi không nên dùng:
  • Không có nhu cầu cô lập nhánh mà ngân sách rất chặt (khi đó wafer kinh tế hơn).

3.3) Flanged / Mặt bích liền thân

• Bản chất: thân van liền 2 mặt bích; bulông siết bích–van–bích qua gioăng mặt bích.
• Điểm mạnh:
  • Độ cứng cụm cao nhất; giữ đồng tâm tốt khi có rung/giãn nở nhiệt; kín khít bền lâu.
  • Dễ kiểm soát lắp đặt theo tiêu chuẩn bích (JIS/DIN/ANSI).
• Đánh đổi:
  • Nặng – tốn không gian thao tác – chi phí vật tư & lắp đặt cao hơn.
• Khi nên dùng:
  • DN trung–lớn (≥ DN300) và/hoặc PN cao (PN25–40 / Class 300).
  • Tuyến dài, bơm công suất lớn, rung/dao động nhiệt rõ rệt; duty nặng.
• Khi không nên dùng:
  • Không gian rất hạn chế, DN nhỏ–trung, PN trung bình và cần tối ưu chi phí/tiến độ (khi đó wafer/lug hợp lý hơn).

4) Phân loại theo seat / gioăng làm kín (ảnh hưởng trực tiếp nhiệt–hóa chất–mô-men)

Seat quyết định khả năng chịu nhiệt/hoá chất, mô-men vận hành và độ bền kín khít. Chọn seat đúng = giảm rò rỉ, giảm mô-men, tăng tuổi thọ.

4.1) EPDM (Ethylene Propylene Diene)

• Dải nhiệt tham chiếu: khoảng −10…+120 °C.
• Tương thích: nước sạch, nước thải, hơi ẩm, axit/bazơ loãng.
• Ưu điểm: đàn hồi tốt, bám kín, mô-men vận hành thấp, kinh tế.
• Lưu ý: không hợp dung môi hydrocacbon, dầu, nồng độ Clo⁻ cao kéo dài.

4.2) NBR (Nitrile / Buna-N)

• Dải nhiệt tham chiếu: khoảng −10…+100 °C.
• Tương thích: dầu, nhiên liệu, khí nén có dầu.
• Ưu điểm: chịu dầu tốt, bền cơ học.
• Lưu ý: khả năng chịu hóa chất mạnh/kiềm mạnh kém; nhiệt cao hạn chế.

4.3) PTFE (Teflon)

• Dải nhiệt tham chiếu: khoảng −20…+200 °C (tùy thiết kế).
• Tương thích: hóa chất mạnh, dung môi, kiềm; trơ hóa học cao.
• Ưu điểm: ma sát rất thấp → mô-men nhỏ; chống bám dính, chống ăn mòn hóa chất.
• Lưu ý: đàn hồi kém hơn EPDM/NBR; yêu cầu căn tâm và bề mặt tiếp xúc tốt để đạt kín khít.

4.4) Tổ hợp/đặc biệt (graphite, metal-seated, backup ring, lớp phủ)

• Graphite / Spiral wound: cho nhiệt rất cao, yêu cầu chống cháy, hơi bão hòa.
• Metal-seated (thường trong triple-offset): cho duty nhiệt/áp/mài mòn khắc nghiệt; mục tiêu rò rỉ rất thấp.
• PTFE + backup (hoặc biến thể filled-PTFE): tăng bền cơ học, cải thiện kín khít ở áp cao/dao động nhiệt.

4.5) Quick-decision theo môi chất – nhiệt – duty

• Nước/tiện ích, nhiệt trung bình → EPDM.
• Dầu/khí nén có dầu → NBR.
• Hóa chất nhẹ/ăn mòn, nhiệt cao → PTFE (cân nhắc high-performance).
• Nhiệt rất cao/steam duty khắt khe → Graphite/metal-seated (triple-offset).

4.6) Lưu ý tích hợp seat với kiểu kết nối & standard

• Seat mềm (EPDM/NBR/PTFE) + Wafer/Lug: cần độ phẳng bích tốt, siết đều để tránh xén seat.
• Nhiệt/rung cao + Flanged: chọn gioăng mặt bích phù hợp (graphite/spiral wound) đồng bộ chuẩn bích (JIS/DIN/ANSI).
• Luôn ghi rõ seat trên spec (ví dụ “PTFE seat, PN16, JIS 10K, DN200”) để tránh sai vật tư.

5) Phân loại theo tiêu chuẩn kết nối (JIS / DIN–EN / ANSI–ASME)

Mục tiêu: đồng bộ van – mặt bích ống – bulông – gioăng cùng một chuẩn để lắp lẫn tuyệt đối, tránh “kẹt tiến độ”.

5.1) Ba hệ tiêu chuẩn phổ biến

• JIS (Nhật) – 5K/10K/16K…
  • Phổ biến trong nhà máy Nhật–Hàn và thị trường VN.
  • Khác PCD, số lỗ, đường kính lỗ, bề dày so với DIN và ANSI.
• DIN/EN (Đức/Châu Âu) – PN10/16/25/40…
  • Ký hiệu PN ≈ áp danh định (bar). Hình học bích theo EN 1092.
  • Số lỗ/PCD khác JIS/ANSI.
• ANSI/ASME (Mỹ) – Class 150/300…
  • “Class” không phải bar; liên hệ PN chỉ mang tính gần đúng (ví dụ Class 150 ≈ PN 20 nhưng không đồng nghĩa lắp lẫn).

Kết luận: KHÔNG lắp lẫn giữa JIS – DIN – ANSI. Chọn một chuẩn xuyên suốt tuyến.

5.2) Bề mặt bích & gioăng đi kèm

• RF (Raised Face): mặt bích gờ nổi, dùng với gioăng mềm (EPDM, PTFE) hoặc spiral wound/graphite.
• FF (Flat Face): bề mặt phẳng, thường dùng với gioăng full face; chú ý moment siết thấp hơn để tránh vênh bích phi kim.
• RTJ (Ring-Type Joint): rãnh vòng kim loại cho duty áp/nhiệt rất cao (ít gặp ở van bướm, nhưng cần biết để đồng bộ).

5.3) Bulông–đai ốc–stud: những con số “nhỏ mà sát thương lớn”

• Độ bền bulông (ví dụ 8.8 / A2-70 / A4-80) phải tương thích chuẩn bích và PN.
• Chiều dài stud/bulông: đặc biệt quan trọng với wafer (kẹp giữa hai bích) để không chạm đĩa khi mở.
• Moment siết: theo bảng của tiêu chuẩn bích hoặc hướng dẫn hãng; siết chữ thập nhiều vòng; re-torque sau 24–48 giờ chạy.

5.4) Checklist tiêu chuẩn khi chốt mã hàng

1. Chọn một chuẩn: JIS hoặc DIN hoặc ANSI cho toàn bộ cụm.
2. Xác nhận bề mặt bích (RF/FF) và kiểu gioăng phù hợp.
3. Ghi rõ DN, PN/CLASS, số lỗ, PCD trong bản vẽ mua hàng.
4. Quy định moment siết, vật liệu bulông và yêu cầu re-torque.
5. Ví dụ spec rõ ràng:
   • “Butterfly valve, DN200 PN16, JIS 10K, wafer, body/Disc SUS304, seat PTFE, lever (hoặc gear/pneumatic/electric).”

6) So sánh nhanh theo cơ cấu điều khiển (lever / gear / electric / pneumatic)

Mục tiêu: chọn actuator hợp mô-men – tốc độ – độ chính xác – tự động hóa – môi trường.

6.1) Khung so sánh (dạng tra cứu nhanh)

6.2) Quy tắc chọn nhanh actuator (áp dụng thực tế)

1) DN nhỏ, thao tác thủ công, ngân sách chặt → Lever.
2) DN ≥ 200, muốn mượt – ít sốc áp → Gear.
3) Cần điều tiết tuyến tính & giám sát → Electric (modulating).
4) Cần tốc độ rất nhanh/chu kỳ dày/failsafe → Pneumatic

• Spring-return khi cần vị trí an toàn khi mất khí.
• Double-acting cho mô-men hai chiều lớn, tiết kiệm khí.

6.3) Lỗi chọn actuator hay gặp & cách tránh

• Định cỡ thiếu mô-men: actuator không thắng nổi ma sát seat ở nhiệt/ΔP cực trị → luôn sizing theo “worst-case”.
• Bỏ qua water-hammer: lever đóng quá nhanh ở DN lớn → dùng gear/điện để kiểm soát tốc độ.
• Chọn điện ở khu vực ẩm/Ex mà không có IP/Ex phù hợp → nâng cấp cấp bảo vệ hoặc dùng khí nén.
• Khí nén không sạch/ổn định → positioner mất chính xác → bố trí FRL, xả nước đường khí.

7) Sai lầm thường gặp khi phân loại & lắp đặt (và cách tránh)

8) Checklist kỹ sư + Ma trận chọn nhanh van bướm inox (DN–PN–Nhiệt–Cô lập)

8.1. Checklist trước khi chốt mã hàng (PO)

1) DN – PN/CLASS – ΔP – nhiệt – môi chất (con số cụ thể).
2) Chuẩn bích: JIS hoặc DIN hoặc ANSI (kèm RF/FF).
3) Kiểu kết nối: wafer / lug / flanged (lý do chọn).
4) Seat: EPDM / NBR / PTFE / graphite (theo môi chất & nhiệt).
5) Actuator: lever / gear / electric / pneumatic (ON/OFF hay modulating, yêu cầu failsafe).
6) Phụ kiện: bulông/đai ốc/stud (cấp bền, chiều dài), gioăng (chủng loại).
7) Yêu cầu lắp đặt: moment siết, trình tự siết, re-torque 24–48 h, test kín.
(Ví dụ spec cô đọng: “BV DN250 PN16, JIS 10K, flanged, SUS304/Disc 304, seat PTFE, gear, gioăng RF spiral wound, bulông A2-70, re-torque 24h”).

8.2. Ma trận chọn nhanh (áp dụng trực tiếp)

Trường hợp A
Điều kiện: DN ≤ 300, PN 10–16, Nhiệt ≤ 120°C, Không cần cô lập nhánh
→ Kết nối: Wafer
→ Seat: EPDM (nước) / PTFE (hóa chất nhẹ)
→ Actuator: Lever (≤ DN150) / Gear (> DN150)

Trường hợp B
Điều kiện: DN ≤ 300, PN 10–16, Có nhu cầu dead-end/cô lập nhánh
→ Kết nối: Lug (xác nhận dead-end rating)
→ Seat: EPDM/PTFE theo môi chất
→ Actuator: Lever/Gear (theo DN) hoặc Pneumatic nếu cần đóng/mở nhanh

Trường hợp C
Điều kiện: DN 300–500, PN 16–25, Rung/giãn nở thấp–trung bình, Không cần cô lập
→ Kết nối: Flanged (ưu tiên ổn định cụm)
→ Seat: EPDM (nước) / PTFE (hóa chất, nhiệt cao)
→ Actuator: Gear; cân nhắc Electric/Pneumatic nếu tự động

Trường hợp D
Điều kiện: DN ≥ 400 hoặc PN ≥ 25 hoặc Nhiệt ≥ 150°C hoặc Rung cao / tuyến dài / bơm lớn
→ Kết nối: Flanged
→ Seat: PTFE (hóa chất/nhiệt cao) / Graphite/Metal-seated (steam/duty khắc nghiệt)
→ Actuator: Gear + Pneumatic (failsafe) hoặc Electric modulating (điều tiết)

Trường hợp E
Điều kiện: Môi trường dầu/khí nén có dầu, nhiệt trung bình
→ Kết nối: theo DN/PN/rung như A–D
→ Seat: NBR
→ Actuator: Lever/Gear/Pneumatic tùy chu kỳ & tốc độ

Trường hợp F
Điều kiện: Hóa chất ăn mòn/dung môi, cần kín khít ổn định lâu dài
→ Kết nối: Wafer (DN nhỏ–trung, ít rung) hoặc Flanged (DN/PN cao, rung)
→ Seat: PTFE (cân nhắc filled-PTFE/backup)
→ Actuator: Electric modulating (điều tiết) hoặc Pneumatic + positioner

8.3. Checklist lắp đặt & chạy thử (tối thiểu)

– Căn tâm: đo lệch tâm, giữ đĩa mở 10–15° khi siết.
– Siết bulông: chữ thập nhiều vòng đến đúng moment; không siết lệch phía.
– Kiểm hành trình: 0–90° không cạ bích/gioăng; xác nhận end-stop.
– Thử kín: theo PN/CLASS; kiểm rò mép bích & trục.
– Re-torque: sau 24–48 giờ vận hành, đặc biệt với tuyến rung/dao động nhiệt.
– Actuator: test ON/OFF hoặc dải modulating; kiểm failsafe (nếu có).

9. Liên hệ mua van bướm inox uy tín

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều đơn vị cung cấp van bướm inox, nhưng để chọn được nhà phân phối uy tín, chính hãng và giá hợp lý lại không dễ. INOXVI SINHTK là một trong những thương hiệu hàng đầu chuyên phân phối các dòng van inox và phụ kiện vi sinh đạt chuẩn quốc tế, được hàng nghìn khách hàng trong và ngoài nước tin tưởng lựa chọn.

• Cam kết 100% hàng chính hãng – đầy đủ CO-CQ, nguồn gốc rõ ràng.
• Đa dạng chủng loại: van bướm inox tay kẹp, tay gạt, điều khiển điện, khí nén – đủ size, đủ chuẩn.
• Đội ngũ kỹ thuật chuyên nghiệp – hỗ trợ tư vấn, chọn model phù hợp từng môi trường làm việc.
• Giá cạnh tranh – chiết khấu tốt cho đơn hàng lớn và đại lý.
• Dịch vụ giao hàng toàn quốc – nhanh chóng, an toàn, đúng hẹn.

Liên hệ ngay để được hỗ trợ tư vấn và báo giá nhanh chóng:

THÔNG TIN LIÊN HỆ:

• SĐT: 088.666.4291 (Ưu tiên liên hệ qua Zalo)