Inox 304 từ lâu đã được biết đến là loại thép không gỉ phổ biến nhất hiện nay nhờ vào độ bền cao, khả năng chống ăn mòn tốt và tính thẩm mỹ vượt trội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy inox 304 vẫn có thể bị gỉ trong một số điều kiện nhất định.
Vậy nguyên nhân inox 304 bị gỉ là gì? Hiện tượng này có ảnh hưởng đến chất lượng và tuổi thọ sản phẩm hay không? Bài viết dưới đây, Inox vi sinh TK sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên lý kim loại bị gỉ, lý do vì sao inox 304 bị ăn mòn và cách phòng tránh hiệu quả.
Mục lục
- Inox 304 là gì?
- Nguyên lý kim loại bị gỉ
- Tại sao inox 304 bị gỉ?
- Cách nhận biết inox 304 bị gỉ
- Phương pháp xử lí khi inox 304 bị gỉ
- Biện pháp phòng tránh inox 304 bị rỉ sét
- Nên chọn inox loại nào để chống gỉ tốt hơn?
- Kết luận
Inox 304 là gì?
Inox 304 (hay còn gọi là thép không gỉ 304) là một loại hợp kim thuộc dòng thép Austenitic, chứa tối thiểu 18% crôm (Cr) và 8% niken (Ni). Nhờ thành phần này, inox 304 sở hữu khả năng chống ăn mòn vượt trội, đặc biệt trong các môi trường không quá khắc nghiệt.
Tính chất nổi bật của inox 304:
- Không hút nam châm nếu ở dạng nguyên bản.
- Khả năng chống oxy hóa cao.
- Dễ gia công, hàn cắt, đánh bóng.
- Được sử dụng phổ biến trong ngành thực phẩm, y tế, xây dựng và thiết bị công nghiệp.
Tuy nhiên, việc gọi inox là “thép không gỉ” đôi khi gây hiểu nhầm rằng nó không bao giờ bị rỉ, trong khi thực tế lại khác.
Nguyên lý kim loại bị gỉ
Ăn mòn kim loại là gì?
Ăn mòn kim loại là hiện tượng các kim loại bị oxy hóa khi tiếp xúc với môi trường (nước, không khí, axit, muối,…) tạo thành các hợp chất như oxit, hydroxide, dẫn đến hiện tượng gỉ sét hoặc suy giảm tính chất cơ lý.
Phản ứng oxy hóa khử:
Khi kim loại tiếp xúc với không khí và nước, phản ứng sau xảy ra:
Fe → Fe²⁺ + 2e⁻ (oxi hóa) O₂ + 2H₂O + 4e⁻ → 4OH⁻ (khử) Tổng thể: 4Fe + 3O₂ + 6H₂O → 4Fe(OH)₃ → Fe₂O₃·xH₂O (gỉ sắt)
Dù inox có lớp màng oxit Cr₂O₃ bảo vệ, nhưng nếu lớp màng này bị phá vỡ, quá trình ăn mòn vẫn xảy ra tương tự.
Tại sao inox 304 bị gỉ?
1. Ảnh hưởng của môi trường
Dù inox 304 có khả năng chống ăn mòn tốt, nhưng môi trường chứa clo, muối hoặc axit mạnh (như vùng biển, khu công nghiệp hóa chất, nước có độ pH thấp…) có thể phá hủy lớp màng thụ động bảo vệ.
Ví dụ: Inox 304 dễ bị ăn mòn điểm (pitting corrosion) trong môi trường có ion Cl⁻ (như nước biển).
2. Sai sót trong quá trình gia công
Gia công inox không đúng cách như hàn bằng que không đúng loại, hàn quá nóng, không xử lý mối hàn, để lại xỉ, bavia,… sẽ làm giảm khả năng chống gỉ của inox.
3. Nhiễm sắt từ bên ngoài
Nếu inox 304 tiếp xúc với dụng cụ bằng thép carbon hoặc bị bắn bụi sắt trong quá trình mài, cắt thì những hạt sắt này có thể xâm nhập vào bề mặt inox và tạo ra điểm ăn mòn, khiến inox bị gỉ cục bộ.
4. Bề mặt inox không được xử lý đúng cách
Inox cần được tẩy passivate hoặc đánh bóng sau khi gia công để phục hồi lớp oxit bảo vệ. Nếu không xử lý, bề mặt dễ bị oxy hóa hoặc nhiễm bẩn, dẫn đến ăn mòn theo thời gian.
Cách nhận biết inox 304 bị gỉ
Inox 304 bị gỉ không giống như thép thường, mà thường xảy ra dưới dạng:
- Các đốm gỉ màu nâu đỏ nhỏ li ti trên bề mặt.
- Gỉ xuất hiện tại các mối hàn hoặc vết trầy xước.
- Bề mặt mất độ sáng bóng, có cảm giác xù xì, rỗ nhẹ.
Nếu để lâu, các vết gỉ có thể lan rộng, ảnh hưởng đến độ bền và thẩm mỹ của sản phẩm.
Phương pháp xử lý khi inox 304 bị gỉ
Khi phát hiện inox 304 bị gỉ, bạn có thể áp dụng một số phương pháp xử lý dưới đây để khôi phục bề mặt inox và hạn chế gỉ sét tái phát:
1. Dùng dung dịch tẩy gỉ chuyên dụng cho inox
- Các dung dịch tẩy gỉ inox thường chứa axit nitric (HNO₃) kết hợp với axit hydrofluoric (HF) hoặc các chất tạo phức nhẹ để loại bỏ vết gỉ.
- Sử dụng khăn mềm hoặc cọ nhựa thấm dung dịch, chà nhẹ lên vùng bị gỉ.
- Sau đó rửa sạch bằng nước và lau khô ngay lập tức.
- Ưu điểm: làm sạch gỉ nhanh, không ăn mòn sâu nếu dùng đúng cách.
2. Tẩy gỉ bằng giấm trắng hoặc chanh
- Axit tự nhiên trong giấm và chanh có thể loại bỏ các vết gỉ nhẹ.
- Dùng khăn mềm thấm giấm hoặc nước cốt chanh, lau đều khu vực bị gỉ, để khoảng 15–30 phút rồi rửa sạch bằng nước.
- Phù hợp với thiết bị nhà bếp, nội thất inox.
3. Đánh bóng cơ học
- Sử dụng giấy nhám mịn, bùi nhùi inox, hoặc máy đánh bóng để loại bỏ lớp gỉ bề mặt.
- Phù hợp cho các vết gỉ nhẹ hoặc trên diện tích lớn.
- Sau khi đánh bóng, nên thực hiện passivation lại để phục hồi lớp oxit bảo vệ.
4. Xử lý passivation bằng hóa chất
- Sau khi làm sạch gỉ, tiến hành passivation bằng dung dịch chứa axit nitric hoặc axit citric để tái tạo lớp màng oxit Cr₂O₃ bảo vệ trên bề mặt inox.
- Quá trình này giúp tăng khả năng chống ăn mòn và kéo dài tuổi thọ sản phẩm.
5. Sơn hoặc phủ lớp bảo vệ
- Với các kết cấu ngoài trời hoặc trong môi trường ăn mòn mạnh, sau khi xử lý gỉ có thể sơn phủ lớp epoxy hoặc sơn chuyên dụng chống gỉ.
- Tuy nhiên, điều này làm mất vẻ ngoài sáng bóng đặc trưng của inox nên chỉ dùng trong trường hợp cần thiết.
6. Thay thế chi tiết nếu bị ăn mòn quá nặng
- Nếu inox 304 đã bị ăn mòn sâu, có nguy cơ ảnh hưởng đến kết cấu, nên cân nhắc thay mới bằng vật liệu phù hợp hơn như inox 316.
Biện pháp phòng tránh inox 304 bị rỉ sét
1. Lựa chọn inox phù hợp với môi trường
- Nếu sử dụng trong môi trường có độ ăn mòn cao (biển, hóa chất), nên dùng inox 316, có thêm molypden (Mo) giúp tăng cường khả năng chống ăn mòn.
- Inox 304 phù hợp với môi trường trong nhà, ít tiếp xúc muối hoặc axit.
2. Đảm bảo quy trình gia công đúng chuẩn
- Sử dụng dụng cụ chuyên dụng cho inox.
- Không sử dụng chung với thép carbon.
- Xử lý mối hàn, tẩy sạch xỉ hàn, đánh bóng hoặc passivate hóa học.
3. Làm sạch và bảo dưỡng định kỳ
- Dùng khăn mềm, dung dịch tẩy rửa nhẹ để lau bề mặt.
- Tránh để inox tiếp xúc lâu với nước đọng, muối, axit hoặc hóa chất tẩy rửa mạnh.
4. Tránh tiếp xúc trực tiếp với các vật liệu gây nhiễm sắt
- Không để bụi sắt, vụn thép bám lâu trên bề mặt inox.
- Sử dụng biện pháp che chắn, cách ly trong khi thi công chung với vật liệu khác.
Nên chọn inox loại nào để chống gỉ tốt hơn?
Ngoài inox 304, bạn có thể cân nhắc các loại inox có khả năng chống gỉ cao hơn trong môi trường khắc nghiệt:
| Loại inox | Thành Phần Chính | Khả năng chống gỉ | Ứng dụng tiêu biểu |
| Inox 316 | Cr 16-18%, Ni 10-14%, Mo 2-3% | Rất cao (chống ăn mòn trong nước biển, hoá chất) | Thiết bị y tế, công nghiệp hoá chất, tàu biển,… |
| Inox 316L | Tương tự inox 316 nhưng ít carbon hơn | Tốt hơn inox 316 một chút tại các mối hàn | Bồn chứa, ống vi sinh, công nghiệp thực phẩm, công nghiệp hoá chất, phục vụ trong ngành dược phẩm và y tế |
| Inox 201 | Ít Ni và nhiều Mn hơn inox 316, không có thành phần Mo | Chống gỉ kém hơn inox 304 | Nội thất, đồ gia dụng, đường ống nước sinh hoạt |
Kết luận
Dù được mệnh danh là “thép không gỉ”, nhưng inox 304 vẫn có thể bị gỉ trong một số điều kiện nhất định nếu không được sử dụng và bảo quản đúng cách. Hiểu rõ nguyên lý kim loại bị gỉ, nguyên nhân cụ thể khiến inox 304 bị gỉ, và các biện pháp khắc phục sẽ giúp bạn sử dụng inox hiệu quả, bền lâu và tiết kiệm chi phí.
Hãy luôn lựa chọn đúng loại inox theo yêu cầu môi trường và quy trình xử lý bề mặt đúng chuẩn để đảm bảo tuổi thọ tối đa cho sản phẩm của bạn.
Mua inox 304 chuẩn ở đâu?
Inox TK là đơn vị chuyên cung cấp các loại vật tư, phụ kiện đường ống inox và bồn tank inox vi sinh. Những sản phẩm tại đây đều được kiểm soát chất lượng một cách nghiêm ngặt, có đầy đủ giấy tờ CO&CQ chứng minh chất lượng và nguồn gốc sản phẩm.
Các mặt hàng tại Inox TK vô cùng đa dạng đảm bảo mang lại nhiều sự lựa chọn cho khách hàng như:
